BAKÜ - TİFLİS - KARS


Açıklama:
Kategori: KÖŞE YAZILARI
Eklenme Tarihi: 02 Kas?m 2017
Geçerli Tarih: 29 Mart 2024, 15:33
Site: anamursedir-anamur dergi
URL: http://www.anamursedir.com/yazar.asp?yaziID=3572


BAKÜ -TİFLİS -KARS
(Yeni Demir İpek Yolu)

 

Japon yapımı “İpekyolu Belgeseli”ni 80’li yıllarda televizyonun siyah beyaz olduğu dönemde seyretmiştik. En çok iz bırakan belgesellerden olmuştu. O yol üzerindekilerle aynı dili konuştuğumuzun bir millet olduğumuzun belgeseli olmuştu adeta.  Yayın saatini iple çeker, ekrana kilitlenirdik. Sonrasında Glastnost -Perestroyka “açıklık” ve “yeniden yapılandırma”  adı altında (1985-1991) SSCB dağılmış o coğrafyalarda, bugünkü kardeş Türk devletleri ortaya çıkmıştı. Atatürk’ün bir asır önceki öngörüsünün kehanet olmadığı anlaşılmış heyecan uyandırmıştı.

 

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolunun açılışında heyecan tazeledik. Benzerinin bir daha yazılamayacağına inandığım Cengiz AYTMATOVUN “Gün Olur Asra Bedel” romanında sıkça tekrarlanan o cümleler takıldı dilime.

 

 

“Bu yerlerde trenler doğudan batıya, batıdan doğuya gider gelir... gider gelirdi..

 

Bu yerlerde demiryolunun her iki yanında ıssız, engin, sarı kumlu bozkırların özeği Sarı-Özek uzar giderdi.

 

Coğrafyada uzaklıklar nasıl Greenwich meridyeninden başlıyorsa, bu yerlerde de mesafeler demiryoluna göre hesaplanırdı.

 

Trenler ise doğudan batıya, batıdan doğuya gider gelir.. gider gelirdi...

 

Asra bedel gün oldu 30 Ekim 2017 günü bize. “Bakü/Ceyhan Petrol Boru Hattı”  vardı daha önce. Demir ağlarla örüldü bu kez aynı güzergâh Bakü’den Kars’a.

 

***

30 Nisan 2006 tarihinde merhum Turan YAZGAN hocayı bir konferans vermesi için Burdura davet etmiştik. (Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Başkanı) Hattı sormuştuk kendisine.  Şunları demişti: (*) 

 

  Arkadaşlar petrolü havadan getirmezsiniz. Pamuğu da getiremezsiniz. Kömürü de getiremezsiniz. Demiri de getiremezsiniz. Emniyetli bir karayolu şarttır.  Osmanlı Devleti güçlüydü. Kervansaraylarla bu işi yaptı. Güçlü ordusuyla kim yolu kestiyse gitti kardeşi de olsa başını kesti. Ama Türkiye Cumhuriyeti bugün bunu yapamıyor. Yapamadığı için dünya kritik kaynaklarının yüzde altmışına sahip olan Türklerin zaten bir araya gelmelerini de mümkün kılmayacak tedbirler alınmış, Türkiye’yle de karadan münasebetleri kesilmiş. Biz Bakü Ceyhan diye 16 yıldır çırpınıp duruyoruz.

 

 Sonuç ne? Bakü Ceyhan açılacak, doğru. Gürcistan üzerinden geçecek yanlış.

 

Ermenistan üzerinden geçmeliydi. Zengezur’u delmeliydi. Ve biz Zengezur’u geri almasak bile kontrol etmeliydik. Ve Ermeniler üstünde kılıcımız asılı durmalıydı. Onu eğer keserlerse Türk ordusu başını ezmeliydi. Tıpkı eskiden kardeşlerinin başını ezdiği gibi.

 

 Ve daha önemlisi tabi, yol kısalmalıydı.  Toprak bizim mal bizim. Burada bizim Türkiye’nin hissesi Elçibey’in tayin ettiği gibi olmalıydı. Yani yüzde 35 (otuz beş) olmalıydı. Yüzde otuz beşi de Azerbaycan’ın olmalıydı. Geriye kalan yüzde 30 da Amerika ve iki Batı devletinin olmalıydı. Ama ne yaptılar?  Yüzde 1,75.  Sonra lütfedip yüzde 5 (beş) daha verdiler. Yüzde 6,75. Yani bu yol Türkiye’nin istediği gayeye giden yol olmadı.”

 

 Bugünü görse ne derdi onu bilemiyorum. (O da gerçekleşir inşallah)   

 

Bakü’deki dostlara gösterecek mazeret kalmadı artık. Her yıl “Bu yayda Bakü’ye gözlüyirik sizi” derlerdi.  “Bakü-tiflis- Kars demiryolu açılsın bir hele” derdik her defasında. Rüya gerçeğe dönüştü bugün. Yeni Demir İpekyoluyla  Bakü’ye, Atavatan Türkistan’a tren yolculuğu nasip olur bize de inşallah.  

 

Bir türkü sözümüzde olduğu gibi;

 

“Sen oradan çık ben buradan, çatlasın düşmanımız”

 

            Projeyle Londra-Çin arası 7 bin kilometre kısalacak, yük taşıma süresi 33 gün azalacak, 12 gün aralığına inecek. Asya’dan Avrupa’nın en uç noktasına kadar kesintisiz ulaşım sağlanacak. İngiltere, Fransa, Belçika, Almanya, Avusturya, Macaristan, Sırbistan, Bulgaristan, Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve Çin’i raylarla birbirine bağlanacak.           An itibariyle Bakü’den kalkan ilk tren Kars’a doğru yol almakta.  Heyecan vereci şeyler. Geçtiği topraklara selam götürsün bizden.

 

1991 yılının Haziran ayında   “Türk Şiveleri ve Rusça Kursuna” (TÜŞKUR) katılan Türkistan sevdalıları iki otobüs dolusu Gürcistan üzerinden o yolu gidip dönmüştük.   Sarp Sınır kapısından Batum tarafına geçip otobüsteki yerimizi aldıktan sonra solumuzdaki Karadeniz’e, bir de birbirimize bakmış, duygular bütünleşmiş  “Çırpınırdı Karadeniz. Bakıp Türk’ün bayrağına” söylemeye başlamıştık. Bizim için unutulmaz bir seyahatti. Kitaplaştıranlar oldu. Albümlerdeki fotoğraf karelerine bakar dururuz o gün bugün.

 

Seyahat öncesi Ankara İlahiyat Fakültesinden Sanat tarihi hocamız Haluk KARAMAĞARALI’yı ziyaret etmiştik. Görüş ve düşüncelerini almıştık. Şunları söylemişti;

 

 “Gözümün biri görme yetisini yitirdi. Diğeri az görüyor. İmkân olsa bunu verirdim. Götürün o mübarek beldeleri görsün derdim size. Şu kadarını deyim. Benim için ellerinizi Hazarın serin sularına bir daldırın”

 

Bakü’ye vardığımızda, Gök Hazarın neftli(petrol) sularına ellerimizi daldırıp isteğini yerine getirmiştik merhumun.

 

 Sovyetlerde ray açıklığı 1520 mm. Uluslararası Demiryolu Standardı ise 1435 mm. O yüzden Gürcistan’da boji değiştirme istasyonu kurulmuş. Hattın uzunluğu, ne kadarının nerelerden geçtiği,  yılda ne kadar yolcu, ne kadar yük taşınacağı, yakın uzak hedefler v.s bütün bunlar işin teknik, ekonomik yönleri. Sosyal, kültürel yönü, kurulacak alakalar da  bir o kadar çok heyecanlandırıyor beni.  

 

Bir güzel haber daha almıştık birkaç gün önce.

 

Ehl-i dil birbirini bilmemek insâf değil  

 

Türk Dünyasının bilge lideri, aksakalı Kazakistan Cumhurbaşkanı Nur Sultan NAZARBEYEV Kiril Alfabesinden Latin Alfabesine geçtiklerini müjdelemişti.

 

İsmail Gaspıralı’nın ruhu şad oluyor. “Dilde (alfabede)birlik, fikirde birlik, işte birlik için adımlar sıklaştırılıyor. Daha ne olsun? Şimdi bir daha okuma vakti o romanı yeniden.

 

 

Coğrafyada uzaklıklar nasıl Greenwich meridyeninden başlıyorsa, bu yerlerde de mesafeler demiryoluna göre hesaplanırdı.

 

Trenler ise doğudan batıya, batıdan doğuya gider gelir.. gider gelirdi...

 

 

 “Bakü-Tiflis-Kars yeni Demir İpekyolu” hayırlı olsun.  Emeği geçen, katkı sağlayan herkese  teşekkürler.

 

***

(*)Konferansın tamamı “TÜRK DÜNYASI. Dünü, Bugünü, Dertler, Çareler” başlığı altında Milli Düşünce Merkezi tarafından kitapçık haline getirilmiştir.

 

 Osman ERENALP

 Ankara 1 Kasım 2017