"Çılgın ve Özgür" Üzerine


Açıklama:
Kategori: KÖŞE YAZILARI
Eklenme Tarihi: 01 Eyl?l 2014
Geçerli Tarih: 29 Mart 2024, 18:33
Site: anamursedir-anamur dergi
URL: http://www.anamursedir.com/yazar.asp?yaziID=2242


“Çılgın ve Özgür” Üzerine

Hıfzı Topuz’un son kitabı “Çılgın ve Özgür”ü bir solukta bitirdim. Bir kitap, olsa olsa bu kadar güzel yazılabilir.

Topuz, “Çılgın ve Özgür”de Türk aydınları içerisinde önemli bir yeri olan Neyzen Tevfik’in hayatını romanlaştırmış. Billur bir dil... Sade bir anlatım... Satırların arasında Neyzen Tevfik ile birlikte aynı hayatı yaşamış kadar oluyor insan.

                        ***

1879 yılında Bodrum’da dünyaya gelip 28 Ocak 1953 yılında Beşiktaş’taki evinde vefat edinceye kadar 74 yıllık hayatını kâh “çılgın” kâh “özgürce” yaşayan bir Türk aydınının kendine has duruşu, kendine has yaşamı bu kadar içten ve samimi bir eserde Hıfzı Topuz’un sözcüklerindeki anlatımla hayat bulmuş.

                        ***

Bir insanın hayatını romanlaştırıp kaleme almak hiç de kolay bir iş değildir. Ya o insanı tanıyacaksın ya da tanımıyorsan onunla ilgili çok titiz bir araştırma yapacaksın. İşte tüm bunlar yapıldıktan sonra ancak muhteşem bir eser yazılabilir. Hıfzı Topuz, “özel yaşamı konusunda derli toplu ve kronolojik araştırmalar olmaması nedeniyle son yıllarda yazdığı yaşam öyküleri içinde kendisini en çok uğraştıranın Neyzen Tevfik’in öyküsü olduğunu”(s.245) söyleyerek titiz bir araştırmayla, mükemmel bir eser ortaya koymuş.

               

 

                        ***  

Farklı ve renkli bir kişilik olan Neyzen Tevfik, yanından hiçbir zaman eksik etmediği neyini yıllarca üfler. Neyini üflemekten hep keyif alır. Derdine derman hep neyi olur. Yaşamı boyunca hiçbir zaman bir baskı altında yaşamayı asla kabul etmez. Yer yer “çılgın”, zaman zaman da dilediği gibi “özgür”ce yaşar. Bu toprakların yetiştirdiği bir aydın olarak hep baskıya karşı başkaldırının bir sembolü olur. Hıfzı Topuz’da işte bu sembolün bir özeti olabilecek en iyi iki sözcükle onu tanımlar: “Çılgın ve Özgür”. Kendi doğrularını yaşamaktan asla vazgeçmemiş Neyzen Tevfik’in imrendirici hayatı, Hıfzı Topuz’un bu kitabında muhteşem bir dille anlatılmış.

                        ***

Hıfzı Topuz, kitap başlarken daha ilk satırlarda “20.yüzyılın ilk yarısında taşlamaları, fıkraları dillerden düşmeyen, berduş kılıklı, yarı çılgın, paraya hiç metelik vermeyen bir halk sanatçısı” (s.15) ifadeleriyle anlatıyor Neyzen Tevfik’i.

Neyzen Tevfik’in gençliği, “Ege Denizi’nin ruhu kucaklayan nazlı hışırtısı ve yeşil enginliği”nden (s.16) beslenerek Bodrum, Urla ve İzmir olmak üzere farklı kıyı şehirlerinde geçer. Henüz okula başladığı yılın bir yaz akşamında babasıyla beraber gittiği deniz kıyısındaki Tepecik denen bir kır kahvesinde tanışır tüm hayatını değiştirecek “ney”in sesiyle. O gece Neyzen’in geleceğinde bir dönüm noktası olur. Bir ömür dudaklarından hiç eksik etmeyeceği “ney” ise, yıllar boyu en büyük hayat arkadaşı, en vefalı dostu olur.

                ***

Neyzen’in sivri dizeleri özgürlük açlığıyla ilk yıllarda bir bıçak gibi daha da bilenir. Yaşadığı her dönemin iktidarlarına en ağır eleştirileri yönelterek farklı zaman dilimlerinde, bazen kaçak bir yaşam sürmeyi tercih eder. Zaman zaman yaşadığı bunalımlar sonucu çoğu kez kendini Bakırköy Akıl Hastanesi’ndeki kendisine ayrılan odasında bulur. Bazen burayı kendisine huzur veren bir yer olarak görür.

Bazen de çareyi İstanbul dışına çıkmakta bulur. Kaldığı yerlerden birisi de Mısır’dır. Yaşadığı her yerde eleştirilerini, öfkesini, acısını neyinin ucundan boşaltarak sürdürür. Baskısız, bir boyunduruk altına girmeden, özgürlük içinde, başkalarına zarar vermeden İstanbul başta olmak üzere Eskişehir, Kıbrıs, Bolu, Ankara gibi pek çok yerde yaşamını devam ettirir. 

                ***

Zamanının büyük bölümü meyhanelerde dostlarıyla, arkadaşlarıyla birlikte söyleşerek, onlarla dertleşerek geçer Neyzen Tevfik’in. Fikret Adil, Necip Fazıl Kısakürek, Gazeteci İhsan Ada, Fikret Mualla, Abidin Dino, Arif Dino, Mehmet Akif, Namık Kemal, Halit Ziya, Ahmet Rasim, Orhan Veli, Nâzım Hikmet ve Sait Faik’in de aralarında olduğu, pek çok ünlüyle tanış olur Neyzen Tevfik.

“Kimini Küllük kahvesinden tanıyordu, kimini havuzlu Beyazıt Meydanı’ndan, kimini Samatya’dan, Degüstasyon’dan, Çiçek Pasajı’ndan, Fisher’den, Özcan Meyhanesi’nden...” (s.197)

                ***

Kitabın en dikkat çekici yanıysa, Neyzen Tevfik’in kişisel hikâyesine olduğu kadar dönemin siyasi ve kültürel ortamına da ışık tutuyor olmasıdır. Hıfzı Topuz, Neyzen Tevfik’in hayatını tarihsel bir bütünlük içerisinde ele alarak Abdülhamit’in baskıcı rejiminden, Meşrutiyet’in getirdiği hayal kırıklıklarına; Milli Mücadele yıllarından, yeni Türkiye’nin kurulmasındaki sancılı süreçlere kadar Neyzen Tevfik’in yaşamı boyunca tanık olduğu pek çok önemli gelişme kitapta anlatılıyor. Tüm bunlar anlatılırken sözlerin Neyzen Tevfik’in sözleri olması da kitaba ayrı bir samimilik katıyor.

                ***

Neyzen Tevfik’in ölümünden kısa bir süre önce kendisiyle konuşan Gazeteci İhsan Ada’ya özgürlük ve eşitlik ile ilgili söylediği “Barış da, özgürlük de, silahla ve boyunduruklukla bağdaşamaz. Boğazında tasma bulunan insanlar özgür olamaz. Bencillik duygusu sürdükçe eşitlik de olamaz,” sözleri, Hıfzı Topuz’un kitapta baştan sona doğru çizdiği profilin bir özetidir.

                        ***

Hıfzı Topuz’un Haziran 2014’te Remzi Kitabevi etiketiyle piyasaya çıkan 256 sayfalık bu muhteşem biyografik romanını okumayan varsa bir an önce okumasını tavsiye ederim.

Keyifli okumalar...

Sevgiyle, hoşça ve dostça kalınız...

Not: Kitap, elime Haziran’ın 22’sinde geçti. Temmuz’un ilk haftası kitabı bitirmiş ve bu yazıyı kaleme almıştım. Yayınlamak için bir türlü fırsat bulamadım. Ancak şimdi bu yazımı sizinle paylaşıyorum. Tekrar keyifli okumalar.

 

Mehmet ŞAHİNCİLEROĞLU

Gazeteci/Yazar

       

İletişim:

mehmet_sahin1987@hotmail.com

mehmetsahincileroglu@hotmail.com

sahin33mehmet@gmail.com

mehmetsahincileroglu@gmail.com

GSM: 0(506) 935 73 17                          

Facebook/mehmetsahincileroglu

Twitter/msahincileroglu